- z historii Smęcina

Z historii Smęcina

Smęcino leży w odległości około 10 kilometrów na wschód od Tychowa, między Wełdkowem a miejscowością Ujazd, ok. 1 km na południe od drogi wojewódzkiej nr 169. Jest dawnym majątkiem rycerskim, który był lennem rodu von Kleist (Kleszczów), a pozostawał ich własnością do końca II wojny światowej. W poł. XIX wieku, obok Tychowa i Wicewa był jednym z trzech największych majątków okręgu białogardzkiego. Działała tutaj gorzelnia i tartak. Po wojnie majątek ten upaństwowiono i powstał PGR.

W miejscowości znajdują się ruiny neogotyckiego pałacu zbudowanego w latach 1854 - 1856, przebudowanego w 1. poł. lat 70. XX wieku. Był to budynek parterowy z ryzalitem 3-kondygnacyjnym w osi elewacji frontowej, mieszczącym reprezentacyjne wejście oraz klatkę schodową zapewniającą komunikację z mieszkalnym poddaszem. W piwnicach mieściły się pomieszczenia gospodarcze. Parter przeznaczony był na cele reprezentacyjne. Do elewacji ogrodowej przylegała weranda, zapewniająca łączność z częścią rekreacyjną założenia. Funkcję tę spełniał park krajobrazowy o powierzchni 2,5 ha. Park stanowił miejsce wypoczynku i relaksu. W drzewostanie wyróżnia się szereg gatunków drzew, których wiek ocenia się na 80 - 140 lat.

Do roku 1960 stał we wsi kościół szachulcowy, ale ze względu na zły stan techniczny został rozebrany. Jeden z dwóch dzwonów kościoła o obw. 74 cm, wyprodukowany przez firmę SCHUMACHER ze Szczecinka, spełnia nadal swoje zadanie w kościele ewangelickim Johanneskirche, w niemieckim mieście Remscheid.

Ostatnim niemieckim właścicielem Smęcina był Ewald von Kleist-Schmenzin (ur. 22 marca 1890 w Dobrowie, zm. 9 kwietnia 1945 w Berlinie) - niemiecki konserwatywny polityk, ofiara zamachu na Hitlera.

Był synem Hermanna i Elisabeth von Kleist. Po maturze zaczął studiować prawo w Lipsku, po czym studia kontynuował na Uniwersytecie Greifswaldzkim. Po ukończonych studiach zgłosił się dobrowolnie do służby wojskowej, ale z powodów zdrowotnych brał udział tylko w początkowej fazie I wojny światowej. W roku 1921 odziedziczył po babci majątki (m.in. miejscowość Smęcino), którymi zarządzał. W czasach Republiki Weimarskiej wstąpił do Niemieckiej Narodowej Partii Ludowej (DNVP), brał udział w dwóch zamachach stanu: Kappa-Lüttwitza i monachijskim.

W związku z jego konserwatywną postawą, odrzucał socjalizm narodowy, zamiast którego próbował urzeczywistniać idee rewolucji francuskiej. W roku 1932 w jego publikacji Socjalizm narodowy - zagrożeniem (Der Nationalsozialismus – eine Gefahr) ostrzegał przed przejęciem władzy przez nazistów. Gdy w styczniu 1933 doszło jednak do jej przejęcia, wystąpił z DNVP i został członkiem Kościoła Wyznającego (protestanci niechętni nazizmowi). Kiedy polityka Hitlera wskazywała na wybuch wojny, szukał kontaktu u Ludwiga Becka w sprawie ruchu oporu. W roku 1938 wyjechał do Londynu , aby poznać opinię brytyjskiego rządu, w sprawie ewentualnego zamachu stanu. W sierpniu 1939 roku wyjechał do Sztokholmu . Podczas rozmów dyskutował o planach napadu oraz o egzystencji opozycji wojskowej w Niemczech. Po wybuchu wojny cały czas utrzymywał kontakty z opozycją i ją wspierał.

Z konspiratorami zamachu na Hitlera kontaktował się przez swojego syna Ewalda-Heinricha von Kleist-Schmenzin. W sylwestrowy dzień 1943 r. niespodziewanie do Smęcina przyjechał Ewalda-Heinrich. W wieczornej, poufnej rozmowie informuje ojca o planowanym, samobójczym zamachu na Hitlera. Ewald przez kilka minut milczy, bijąc się z myślami, patrzy przez okno w dal, następnie odwraca się do syna i mówi: ''Tak, musisz to zrobić. Kto w takim momencie zawodzi, ten już nigdy w życiu nie zazna radości''.

Porucznik Ewald von Kleist-Schmenzin w styczniu 1944 r. melduje się w Berlinie u pułkownika Clausa hr. Schenka von Stauffenberga, szefa sztabu dowódcy armii rezerwowej i zgłasza gotowość likwidacji Hitlera. W próbie zamachu pomaga mu przyjaciel kapitan Axel von dem Bussche-Streithorst. Obaj nie mają problemów moralnych z niedochowaniem wierności naczelnemu wodzowi. Ewald-Heinrich wyrósł we dworze w Smęcinie w atmosferze pogardy dla Hitlera, a przyjaciel pozbył się skrupułów po tym jak rok wcześniej był świadkiem mordowania Żydów na Łotwie. Jednak dwukrotne próby zamachu w Berlinie z okazji prezentowania nowych wzorów mundurów nie udały się.

Po nieudanym zamachu 20 lipca 1944 r. w kwaterze głównej Hitlera na Mazurach, ojciec wraz z synem zostali aresztowani. Z powodu braku wystarczających dowodów Ewald-Heinrich von Kleist-Schmenzin został wypuszczony na wolność, jego ojciec natomiast dnia 9 kwietnia 1945 roku został skazany na śmierć i stracony przez powieszenie w więzieniu Plötzensee w Berlinie.

Opr. Bronisław Gajewski